Πόσα χρόνια κρίσης; Χάσαμε το μέτρημα. Πόσα μνημόνια; Επίσης. Πόσες κυβερνήσεις, πόσες εκλογές, πόσα τα μέτρα που φτωχαίνουν καθημερινά τους εργαζόμενους και γεμίζουν χρήμα τους ήδη έχοντες πλούτο; Πόσες «πρώτες φορές», πόσες ξοφλημένες ελπίδες;

Πολλά τα ερωτήματα και πολλές οι νέες κοινωνικές μας εμπειρίες. Ασυγκράτητη φτωχοποίηση, ανεργία, χρεωκοπίες, κοινωνική τρομοκράτηση και τράπεζες κλειστές με capital controls και δόσεις «δημοκρατίας» σε χάπι placebo τύπου δημοψηφίσματος και η γενιά μας καθώς και η προηγούμενη, άκρη δεν βγάζει και ψάχνει να βρει διεξόδους και αναρωτιέται και οργίζεται σε ένα αλλοπρόσαλλο, κατά πως φαίνεται, μπέρδεμα. Τα τόσα αυτά σαφή και δικαιολογημένα ερωτήματα όμως δεν έχουν να θέσουν τίποτα το ασαφές νέο. Ανήκουν σε μια σαφέστατη γενική αλήθεια που δυσκολευόμαστε, δυστυχώς, να αντιληφθούμε.

Ποια; Σε αυτή που ο δημοσιογράφος Χατζηστεφάνου μας προκαλεί να επιστρέψουμε. Με το νέο του ντοκιμαντέρ, θέτει την άποψη πως όλα τα ερωτήματα του κόσμου δεν είναι παρά μια αντανάκλαση, παρά μια ακόμη καθημερινή μέρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε τούτο το «παγκόσμιο σύστημα καταπίεσης και χρηματιστικής κατάπνιξης της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού από μια χούφτα προηγμένες χώρες» όπως μου υπενθυμίζει ο Λένιν. Πόσα άρθρα, πόσες σκέψεις, πόσες συζητήσεις για το σύστημα; Την δύναμη όμως ενός αποδεικτικού ντοκιμαντέρ ποτέ δεν θα μπορέσουν να την αναπληρώσουν. Οχτώ χρόνια ακούμε στις TV και διαβάζουμε στις εφημερίδες μια παρόμοια φρασεολογία που κανείς μα κανείς δεν κατανοεί, πέρα από το να την θέτει με ανίδεη σιγουριά σε κουβέντες καφενείου. Σε ένα κόσμο, όπου spreads, κουρέματα, controls, χρηματιστές, κόκκινα δάνεια και άλλες οικονομικές έννοιες μας κάνουν χρόνια τώρα το μυαλό μια θολή σούπα, η ομάδα Infowar, προσπαθεί να παίξει τον ρόλο μιας μαχητικής δημοσιογραφίας, σαφώς στρατευμένης μα και λογικά συνεπούς, διαλεκτικά δουλεμένης για να βάλουμε σε μια τάξη τις σκέψεις μας και να δούμε ξανά την οικονομία, τις σχέσεις με την πολιτική, τις σχέσεις με το όλο κοινωνικό γίγνεσθαι, όχι μέσα από τα ιδιαίτερα γνωρίσματα και ερωτήματα, αλλά μέσα από το γενικό και απόλυτο συμπέρασμα.

Η Ελλάδα είναι χώρα της ΕΕ. Από το 1981. Αυτή η πρώτη υπογραφή, αυτή η πρώτη σύμβαση, ορίζει την ζωή του λαού μας έκτοτε. Και έτσι ο Χατζηστεφάνου και η ομάδα του, επιστρέφει στην οικονομική ανάλυση τούτου του «παραδείσου», δίχως να κρύβει τις προθέσεις του. Πρώτον να τον εξηγήσει και δεύτερον να βρει τους λόγους για να τον διαλύσει. Τα καταφέρνει; Πράγμα αδιάφορο. Η πραγματικότητα αλλάζει την πραγματικότητα. Η πολιτική πρακτική. Η τέχνη, η γνώση, η θέσεις, αποτελούν εργαλεία, όχι το επιτελείο των πολιτικών ανατροπών.

Τα χρυσά αστεράκια της Ευρωπαϊκής σημαίας. Κοιτάξτε πως έχουν το χρώμα του χρυσού και δημιουργούν ένα αδιάσπαστο κύκλο, ένα pit, μια αρένα με αγριόσκυλα που ορμάνε λυσσασμένα πάνω στους λαούς όπου αυτοί μάχονται για την επιβίωση. Κοιτάξτε τα στοιχήματα πώς πέφτουν στους ήδη «στημένους» αγώνες από τους ήδη ασφαλείς τραπεζίτες, τους βιομήχανους, τους χρηματιστές και τις εξουσίες και πάντα βγαίνουν κερδισμένοι. Αυτό είναι Ευρώπη. Αυτό είναι κάθε οργανισμός βασισμένος σε τραπεζικά και κεφαλαιοκρατικά συμφέροντα. Μια αρένα, δομημένη ακριβώς με τους δικούς της κανόνες. Σκεφτείτε. Όπως κατασκευάσθηκε, όπως δομήθηκε, το κτήριο που στεγάζει τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και φυσικά δεν μπορεί να επινοικιαστεί, έτσι δομήθηκε και η ΕΕ και είναι αδύνατο να επινοικιαστεί στους λαούς. Ή θα γκρεμιστεί ή θα συνεχίσει να κρύβει στην σκιά του, τα ερωτήματα και την οργή του κόσμου. Μια πραγματικότητα, μια επίγνωση, μια καθημερινότητα. Και αν δεν υπάρχει η θέληση να την αλλάξουμε, τότε θα σερνόμαστε ανήμποροι μέσα σε αυτή, από αγώνα σε αγώνα επιβίωσης, αλλά μην φτάνοντας ποτέ να σπάσουμε τα σύρματα της υποδούλωσης. Τα αγριόσκυλα της ΕΕ, θα μας κατασπαράξουν είτε τα χαϊδεύουμε, είτε προσπαθώντας με τους όρους τους να τα ημερέψουμε.

«Εγώ ξέρω τα ονόματα των υπευθύνων για αυτό που λέγεται «πραξικόπημα», είχε δηλώσει ο μεγάλος Ιταλός καλλιτέχνης και διανοητής Pier Paolo Pasolini. Και η ταινία αποδείχνει ποιοι είναι αυτοί και ποια είναι η δουλειά τους. Συμπέρασμα; Επανασύσταση και προστασία του ίδιου του συστήματος. Και σκέφτομαι, ποιο πραξικόπημα κατάργησε έστω μια τράπεζα, εθνικοποίησε έστω μια βιομηχανία, παρέδωσε έλεγχο της ζωής στις λαϊκές δυνάμεις; Ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι, ο Πινοσέτ, ο Φράνκο, ο Παπαδόπουλος; Πραξικοπηματίες όλοι τους και η ζωή κυλούσε φυσιολογικά. Τα στοιχεία για αυτή την αλήθεια, μπορεί να την βρει ο καθένας σήμερα, πανεύκολα. Τα κέρδη μοσχοβολούσαν, τα κτήρια των τραπεζών συνέχιζαν να χρεώνουν και να δίνουν δανεικά, σε μια προοδευτική ανακύκλωση των ίδιων των κερδών τους. Και οι λαοί; Στον εδώλιο και στην μιζέρια. Δημοκρατία και δικτατορία. Σαφείς οι διαχωρισμοί. Μα πίσω από αυτό, στο υπέδαφος των δομών τί συμβαίνει; Μυρίζει πάντα χρήμα, μυρίζει πάντα οικονομία. Και έτσι επιστρέφουμε εκεί.

Ας δούμε λοιπόν, τι εστί τράπεζα. «Ιδρύματα που μετεξελίσσονται από τον μετριόφρονα ρόλο των μεσολαβητών σε πανίσχυρους μονοπωλητές, που διαθέτουν σχεδόν όλο το χρηματικό κεφάλαιο του συνόλου των καπιταλιστών και των μικρονοικοκυραίων» λέει ο Λένιν και να οι ουρές, τα ΑΤΜ, τα 420 ευρώ εβδομαδιαίως. Τράπεζες, ιδρύματα που κατέχουν «το μεγαλύτερο μέρος των μέσων παραγωγής και των πηγών πρώτων υλών σε μια δοσμένη χώρα ή σε μια ολόκληρη σειρά χωρών». Γιατί μας φαίνεται περίεργο ή πρωτόγνωρο που ακούμε, λοιπόν, μονίμως περί δανείων, περί υπογραφών σε συμφωνίες, περί χρεωκοπίας; Τί το νέο έχει όλο αυτό όταν αυτές οι αναφορές γράφτηκαν εδώ και εκατό ακριβώς χρόνια πριν; Το Ιούνη του 1916; Σε ένα μικρό βιβλιαράκι που έχει τον τίτλο «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» και συγγραφέα του τον Λένιν; Και ο επαναστάτης τούτος, που κατανόησε και ανέτρεψε την πραγματικότητα 100 χρόνια πριν, συνεχίζει λέγοντας «το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι μια τόσο μεγάλη και αποφασιστική δύναμη σε όλες τις οικονομικές και σε όλες τις διεθνείς σχέσεις, που είναι σε θέση να υποτάξει ακόμη και τα κράτη που απολαμβάνουν την πιο πλήρη πολιτική ανεξαρτησία». Όχι αυτά δεν τα λέει ο Χατζηστεφάνου, αλλά δεν γίνεται να μην μου έρχονται στο νου όσο βλέπω το ντοκιμαντέρ του.

Ως εκ τούτου, πως μπορούμε να αναρωτιόμαστε σήμερα, εκατό χρόνια μετά, ούτε δέκα ούτε είκοσι, αλλά γενιές πριν, ποιος είναι ο ρόλος της ΕΚΤ, ποιος ο ρόλος της ΕΕ, ποιος ο ρόλος των μικρών και μεγάλων «πραξικοπηματιών» τύπου Γιούνκερ, Λανγκάρντ, Ντάισελμπλουμ κτλ κτλ; Γιατί σοκαριζόμαστε όταν οι κυβερνήσεις ανεβοκατεβαίνουν, όταν η κυβερνώσα «αριστερά» παραμένει άξιος εντολοδόχος, όταν τα συντάγματα και οι νόμοι πότε κυριαρχούν πότε μπαίνουν σε φορμόλη; Σαφώς και αυτό θα συμβαίνει παντού και πάντοτε. Γιατί όποιος διαλέγει να παραμείνει σε τούτο το σύστημα, σε τούτο το «κύκλωμα» πρέπει να γνωρίζει και να αποδέχεται τους νόμους της οικονομίας ή ας πούμε πιο κυνικά της μαφίας. «Ή την υπογραφή σου ή τα μυαλά σου στο συμβόλαιο» θα πει ο Al Pacino ως Corleone στην ταινία «Ο Νονός», και έτσι αντιλαμβανόμαστε το εξής. Εφόσον έχεις ήδη πιάσει την πένα, ήδη έχει δηλώσει υποταγή στο Μάαστριχτ (ίδρυση της ΕΕ), τις συμβάσεις θα τις υπογράφεις την μια μετά την άλλη δίχως πολλές αντιρρήσεις. Κι ας δηλώνεις όπως θέλεις. Εφόσον δέχτηκες τον χορό, θα τον χορέψεις ως το τέλος. Ούτως ή άλλως, αυτά «είναι τα στάνταρ της καπιταλιστικής δημοκρατίας», θα μας υπενθυμίσει ένας πρώην υπουργός στην ταινία του Χατζηστεφάνου. Οι ισχυροί της Ευρώπης συντηρούν και χειρίζονται την «υποδειγματική λειτουργία του συστήματος» όχι μονάχα στα δικά τους μα και σε μη ισχυρά οικονομικά κράτη τύπου Κύπρο, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία.

Η ζωή των λαών στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς μοιάζει με ζωή σε μπουντρούμι. Δεν βλέπεις ποτέ το φως του ήλιου αν δεν αποδράσεις. Όσο και να παρακαλέσεις για νερό, όσο και να παρακαλέσεις για φως έχεις ήδη αποδεχθεί την υποδούλωση. Ο κύκλος του κεφαλαίου ή θα σπάσει ή θα συνεχίσει να στενεύει σαν θηλιά στον λαιμό μας. «Η τράπεζα όταν αναπτύσσεται σε γιγάντιες διαστάσεις, τότε αποδείχνει ότι μια χούφτα μονοπωλητές υποτάσσουν τις εμπορικές και βιομηχανικές πράξεις όλης της καπιταλιστικής κοινωνίας, αποκτώντας την δυνατότητα να καθορίζουν απόλυτα την τύχη τους». Κι ας μιλάνε σήμερα για ελπίδες, για παρεκτροπές της δημοκρατίας, για πραξικοπήματα. Είπαμε. Τα κάθε φορά ιδιαίτερα ερωτήματα πάντα θα τίθενται. Και είναι θεμιτό και λογικό. Μα μην ξεχνάμε, πως όλου του κόσμου τα ερωτήματα ανήκουν σε μια μεγάλη ήδη δοσμένη απάντηση. This is not a coup. This is capitalism.

*Όλες οι παραπομπές ανήκουν στον βιβλίο του του Β.Ι. Λένιν, Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή